گاز مبرد شاید مهمترین عضو یک سیستم تهویه مطبوع باشد, که وظیفه دارد گرما را از یک محیط جذب کرده, و به محیطی دیگر منتقل کند. البته که این انتقال گرما به خودی خود رخ نمیدهد. با استفاده از تجهیزاتی مانند: کمپرسور, اواپراتور و کندانسور, که عضوهای حیاتی یک سیستم تهویه به حساب میآیند, این رویه صورت میگیرد. ماده مبرد در زمان طی کردن یک سیکل به طور مرتب از حالت مایع به گاز تبدیل میشود. آنگاه دوباره با سرد شدن, از گاز به مایع تغییر حالت میدهد.
انواع مبرد
در اطراف ما سیستمهای تبرید بسیار زیادی وجود دارند, که در آنها از مبرد استفاده میشود. در هرکدام از این سیستمها, نیز از مواد مختلفی به عنوان ماده مبرد, استفاده شده است. هرکدام از این گاز, مزایا و معایب خود را دارند. یکی از مهمترین معایب این ماده , تاثیر مخربی است که میتواند, بر روی محیط زیست داشته باشد. به همین دلیل, نیز دانشمندان جهان در پی این هستند که ماده ای که ضرر کمتری برای محیط زیست داشته باشد را, تولید و مورد استفاده قرار دهند.
دسته بندی
مواد مبرد را بر اساس ترکیب شیمیایی موجود در آنها, دستهبندی میکنند. معروفترین آنها, شامل خانواده کلروفلوئوروکربنها(CFC), هیدروکلروفلوئوروکربنها(HCFC), هیدروفلوئوروکربنها(HFC) و مبردهای طبیعی میشود. فرئونها و هالوکربنها, نیز به طور مصنوعی به دست میآیند. این دستهبندیها, به همراه معروفترین اعضای آن, در زیر آمده است:
کلروفلوئوروکربن (CFC): R114، R113، R12، R11 و R115
هیدروکلروفلوئوروکربن (HCFC): R22 و R123
هیدروفلوئوروکربن (HFC): R134a، R404A، R407C، R410A
تاثیر مبرد بر محیط زیست
تاثیر مواد مبرد بر محیط زیست را نیز, با دو عدد موسوم به پتانسیل تخریب لایه ازون, (ODP), و پتانسیل گرمایش جهانی (GWP), توصیف میکنند. عدد ODP, مقداری در بازه صفر تا یک دارد, که هرچه این عدد به یک نزدیکتر باشد, نشاندهنده آن است که, پتانسیل بیشتری برای تخریب لایه ازون دارد. عدد ODP مبردهای کلروفلوئوروکربن, به طور معمول زیاد است؛ چراکه, در ترکیب شیمیایی آنها کلر وجود دارد. به دلیل همین موضوع نیز, امروزه دیگر از گازهای CFC, به عنوان ماده مبرد استفاده نمیشود.
مقادیر GWP میتواند, از صفر تا چند هزار تغییر کند. همانند عدد قبلی, هرچه GWP بزرگتر باشد, نشاندهنده آن است که تاثیر منفی گاز بر گرمایش جهانی بیشتر است. گازهای HCFC نیز, با اینکه به نسبت گازهای CFC, عدد GWP کمتری دارند, اما همچنان GWP آنها نیز, زیاد است. بنابراین امروزه کمتر مورد استفاده قرار میگیرند.